سیستم آموزشی مدارس دولتی در آلمان
شرایط تحصیل در مدارس آلمان به نسبت بسیاری از کشورهای دنیا این کشور را در موقعیت ممتازی قرار می‌دهد. کودکان آلمانی باید به صورت اجباری به مدرسه بروند و اگر والدین مانع رفتن فرزند خود به مدرسه شوند، به شدت تحت پیگرد قانونی قرار می‌گیرند. والدین در آلمان مجاز به آموزش فرزندان خود در خانه نیستند. در اینجا آموزش عمومی اجباری است که با دستور دولت آموزش و پرورش توجیه می شود. تحصیل در مدارس دولتی آلمان رایگان است.
زبان تحصیلی در مدارس آلمان، زبان آلمانی است. اگر شما قصد مهاجرت به آلمان دارید و کودکتان کمتر از ۱۰سال دارد، اصلا نگران یادگیری زبان آلمانی او نباشید، زیرا کودکان زیر ۱۰ سال در امر یادگیری یک زبان جدید ذهن خیلی فعالی دارند. کودکان بالای ۱۰ سال هر چند کندتر ولی باز توانایی بالقوه ای در یادگیری زبان آلمانی دارند. در مدارس دولتی آلمان، متاسفانه کلاس زبان مخصوص کودکان مهاجر که به زبان آلمانی تسلط ندارند ارائه نمی‌شود. بهترین راه ثبت نام کلاس خصوصی برای کودک همزمان با مدرسه است. البته در مدارس خصوصی کلاسهای فشرده آموزش آلمانی ارائه می‌گردد. بسیاری از مدارس آلمان، چنین کودکانی را ۲ الی ۳ سال به عقب تر می‌فرستند تا زبان آلمانی را بصورت بنیادی همراه با کودکان ۷-۶ ساله یاد بگیرد.
مقطع ابتدایی در آلمان
کودکان سه تا پنج یا شش سال، وارد مهد کودک می‌شوند. سپس در سن شش سالگی در مدارس ابتدایی ثبت نام می کنند و حداقل نه یا ده سال به مدرسه می‌روند. پایه اول تا چهارم در مدارس ابتدایی آلمان یا Grundschule ها تدریس می‌شود. در سال چهارم، تصمیمی در مورد نحوه ادامه تحصیل آن‌ها با توجه به مهارت و استعدادهای دانش‌آموز گرفته می‌شود.
بیشتر دانش‌آموزان در آلمان در مدارس ابتدایی دولتی محله خود ثبت نام می‌کنند.
مقطع دبیرستان در آلمان
بعد از دوره چهار ساله دبستان و در سن ۱۰ سالگی (۱۲ سالگی در برلین و براندنبورگ) ، چهار انتخاب در مقابل دانش‌آموز و والدین او قرار می‌گیرد که هر کدام نوع خاصی از دبیرستان در برخی از ایالت‌های آلمان هستند:
Hauptschule (پایه ۵ تا ۹) مخصوص دانش آموزانی است که از نظر تئوری و علوم نظری، توانایی کمتری دارند و اگر وارد مشاغل فنی و حرفه ای شوند، آینده بهتری خواهند داشت. بعد از Hauptschule دانش آموز می‌تواند وارد Berufschule شود و در آنجا در سطح تحصیلات تکمیلی به یادگیری رشته های فنی و حرفه ای بپردازد. البته اگر دانش آموز در Hauptschule نمرات خوبی کسب کرده باشد، می‌تواند در دانشگاه وارد رشته های پزشکی و یا مهندسی و یا اقتصادی شود.
Realschule (پایه ۵ تا ۱۰ در بیشتر ایالت‌ها) مخصوص افرادی است که قصد تحصیل در رشته های پزشکی و یا مالی-اقتصادی در دانشگاه را دارند و بر همین اساس دروسی که در Realschule تدریس می‌شوند بر پایه ریاضیات، زیست شناسی و زبان آلمانی می‌باشد. با اینکه سطح این مدارس از Gymnasium ها پایینتر است اما از محبوبیت زیادی بین دانش‌آموزان آلمان برخوردار است.
نوع سوم و یا Gymnasium مخصوص دانش آموز مستعد تر است و هدف آن آماده کردن دانش آموز برای تحصیل در بهترین رشته های دانشگاهی در آینده است. دروسی که در این مدرسه و سایر عموم مدارس تدریس می‌شوند عبارتند از زبان آلمانی، ریاضیات، زیست شناسی، تاریخ، جغرافی، علوم اجتماعی، موسیقی، شیمی، فیزیک، هنر، ورزش و علوم دینی (با انتخاب فرد مسیحیت، اسلام و یا یهودیت) و یا به جای تعلیمات دینی، درس اخلاق تدریس می‌شود.
این مدارس که به مدارس فشرده شناخته می‌شوند، ترکیبی از دروس ۳ مدرسه ذکر شده را در برخی از ایالت‌های آلمان به دانش‌آموزان ارائه می‌کنند.
البته انتخاب پنجم و یا حتی ششم هم در برخی از ایالت‌ها تحت عنوان‌های Mittelschule و Sportschule وجود دارد.
Mittelschule ها در برخی از ایالت‌های آلمان دروس ترکیبی Hauptschule ها و Realschule ها را در پایه ۵ تا ۱۰ به دانش آموزان ارائه می‌کنند.
Sportschule ها نیز همانگونه که از نام آن پیدا است، مدارس ورزشی هستند. این مدارس دروس تئوری را نیز به دانش‌آموزان ارائه می‌کنند اما تمرکز بیشتر بر روی نوع خاصی از رشته ورزشی همچون شنا، فوتبال، اسکی و دیگر رشته‌ها است.
در پایان و بعد از 13 سال تحصیل در مدرسه، دانش آموز باید در آزمون جامع شرکت کند که در صورت قبولی مدرکی به نام Zeugnis der allgemeinen Hochschulreif دریافت خواهد کرد و با توجه به نمرات خود می‌تواند یک رشته دانشگاهی انتخاب نماید.
نمودار سیستم آموزشی مدارس آلمان
(برای بزرگ نمایی بر روی تصویر کلیک کنید)
مدارس خصوصی آلمان
مدارس خصوصی مختلفی در آلمان وجود دارد. این مدارس معمولا از دانش‌آموزان شهریه دریافت می‌کنند و دروس گوناگونی را ارائه می‌کنند. پس از پایان تحصیلات نیز همانند مدارس دولتی، به دانش‌آموزان مدرک دیپلم آلمان (Abitur) و دیگر گواهینامه‌ها اعطا می‌شود.
مدارس فنی حرفه ای آلمان | Berufsschule
مدارس فنی حرفه ای آلمان یا همان Berufsschule ها، در واقع ترکیبی از دروس آکادمیک و کارآموزی را به دانش‌آموزان ارائه می‌کنند. برای شرکت در این مدارس، که معمولا دو یا سه سال به طول می‌انجامند، دانش‌آموز ابتدا باید درخواست کارآموزی نزد یک کارفرما را دهد. پس از تایید او، کارفرما دانش‌آموز را در یکی از Berufsschule ها و در یک برنامه بخصوص مناسب با دوره کارآموزی ثبت نام می‌کند. هفته کاری دانش‌آموز به این شکل خواهد بود سه روز را به کارآموزی نزد معلم یا مربی و دو روز را نیز در مدرسه به دروس آکادمیک اختصاص می‌دهد.
فارغ‌التحصیلان این مدارس فنی باید برای کسب گواهینامه در زمینه خاصی از صنعت، آزمون تئوری و عملی را پشت سر بگذارند.
مدارس بین المللی آلمان
مدارس بین‌المللی بسیاری در آلمان وجود دارند که معمولا دروس را به زبان انگلیسی تدریس می‌کنند که مناسب مهاجران خواهد بود. بیشتر این مدارس جزو مدارس خصوصی به شمار می‌روند و از دانش‌آموزان شهریه دریافت می‌کنند (شهریه‌ای بین ۱۵ تا ۲۰ هزار یورو در سال). پس از پایان تحصیلات در این مدارس، به دانش‌آموزان مدارک و گواهینامه‌هایی ارائه می‌شود که بواسطه آن‌ها می‌توان در کالج یا دانشگاه ادامه تحصیل داد.
- شناسنامه
- گذرنامه معتبر
- مدارک پزشکی
- توصیه نامه معلم
ساعت کار مدارس آلمان
ساعت شروع به کار مدارس دولتی آلمان معمولا صبح‌ها است. کلاس‌ها بین ساعت ۷:۳۰ تا ۸:۱۵ صبح شروع می‌شود و بین ساعت ۱۲ تا ۱:۳۰ ظهر خاتمه می‌یابد. کلاس‌ها معمولا ۴۵ دقیقه هستند و بین آن‌ها یک استراحت کوتاه در نظر گرفته شده است. با این حال، در سال‌های اخیر، بعضی از مدارس (Ganztagsschule ها) ساعات درسی خود را افزایش داده‌اند. این افزایش ساعت صرف حل تکالیف یا شرکت در فعالیت‌های فوق برنامه می‌شود. با این افزایش ساعت، وجود بوفه برای ناهار دانش‌آموزان در این مدارس الزامی می‌شود.
سال تحصیلی مدارس آلمان نیز از دو ترم تشکیل شده است و معمولا از اواخر ماه آگوست آغاز شده و تا ژوئن ادامه می‌یابد. تعطیلات بلند مدت شامل تعطیلات کریسمس و تابستان و تعطیلات کوتاه مدت شامل عید پاک در پاییز می‌شود. تعطیلات کریسمس معمولا ۲ هفته و تعطیلات تابستان حدود ۶ هفته است. به طور کلی تعداد روزهای تعطیل توسط هر ایالت آلمان تعیین می‌شود.
سوالات متداول
بله مدارس مختلفی در آلمان برای دانش‌آموزان با نیازهای خاص تحت عنوان Sonderschule یا Förderschule وجود دارد. معلمان و کادر این مدارس به طور ویژه آموزش دیده شده‌اند و نرخ دانش آموز به معلم کمتری نسبت به سایر مدارس معمولی دارند.
خیر. آموزش در منزل در آلمان غیر قانونی است و دانش‌آموزان ۶ تا ۱۵ سال باید در مدارس دولتی و مدارس خصوصی تایید شده حضور داشته باشند.
بازه نمرات در مدارس آلمان از ۱ تا ۶ است. نمره یک بالاترین نمره (A) و شش پایین ترین نمره (F) است.
علیرغم اینکه در برخی از مناطق حومه شهر اتوبوس مدرسه وجود دارد اما دانش‌آموزان در بیشتر شهرهای آلمان با پای پیاده، دوچرخه یا وسایل حمل و نقل عمومی به مدرسه می‌روند.
- مدرسه بین المللی مونیخ
- مدرسه بین المللی برلین
- مدرسه بین المللی فرانکفورت
- مدرسه بین المللی اشتوتگارت
- مدرسه بین المللی لایپزیگ
- مدرسه بین المللی بن
- مدرسه بین المللی برمن
- مدرسه بین المللی هانوفر
دانش آموزان مدارس دولتی آلمان یونیفورم مدرسه ندارند.
تکلیف در منزل در مدارس آلمان از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است و ساختار آموزش به گونه‌ای است که زمان کافی را برای اتمام آن به دانشجویان می‌دهد.
حتی در مقطع ابتدایی نیز دانش‌آموزان روزانه نیم ساعت را به حل تکالیف در منزل (Hausaufgaben) اختصاص می‌دهند. ۲۰ تا ۳۰ ساعت در هفته نیز به کلاس درس اختصاص پیدا می‌کند.
