یک هفته پس از قتل سیاهپوستی به نام جورج فلوید توسط یک افسر پلیس در ایالات متحده و متعاقبا اعتراضات گسترده در شهرهای مختلف جهان نخست ویزران کبک و انتاریو طی یک نشست نژادپرستی سیستمیک و نهادینه شده در کانادا را رد کردند. اظهارات این دو مقام ارشد کانادایی البته با واکنش منفی و تند مردم مواجه شده است. سخنگویان یکی از تظاهرات ضدنژادپرستی در کبک از نخست وزیر کبک آقای Francois Legault به خاطر کم اهمیت جلوه دادن مشکل مشابه ایالات متحده در کانادا انتقاد کرده اند.
آنچه این دو نخست وزیر بر زبان رانده اند نشان دهنده سوءتفاهمی است که ریشه در جامعه کانادا دارد؛ واقعیت این است که کانادا به عنوان همسایه شمالی آمریکا در طول تاریخ چهره ای کمتر نژادپرستانه نسبت به همسایه جنوبی از خود نشان داده است اما نژادپرستی سیستماتیک به قدمت تاریخ کاناداست.
کشور زیبا، پهناور و منحصر به فرد کانادا توسط اتباع بریتانیا و فرانسه تشکیل شده است؛ اتباع این دو کشور قدرتمند تاریخ، در آنچه که افراد بومی به آن جزیره لاک پشتی یا آمریکای شمالی امروزی گفته می شود مستعمراتی ایجاد نمودند. البته استعمار و ایجاد مستعمره به خودی خود کار نکوهیده ای نیست؛ همانطور که می دانید استعمار به معنای طلب عمران و آباد کردن است. چه بسیار خدمات و مواهبی که بریتانیا برای هند و مستعمرات دیگرش به ارمغان آورد.
اما بازگردیم به کانادا؛ پس از آنکه کانادا مطابق با استانداردهای بریتانیایی در سال 1867 به یک ملت تبدیل شد حدود 100 سال تبعیض در انتخاب مهاجران ادامه یافت. این نوع تبعیض نشان دهنده روحیه سکنه و دولت سفید پوست کانادا در آن دوران است. با اینکه سال 1967 یعنی زمانی که سیستم مهاجرتی کانادا به سیستم مبتنی بر امتیاز بدل شد و سیستم تبعیض آمیز قبلی منسوخ شد اما سال 1962 به رهبری وزیر مهاجرت وقت کانادا خانم Ellen Fairclough بود که زمزه هایی برای تغییر سیستم مهاجرتی کانادا به گوش رسید.
آنگونه که Robert Vineberg مورخ و بازنشسته کشوری کانادا در یکی از کتاب هایش نوشته است “قانون و مقررات مهاجرت (قبل از 1962) زمینه هایی را برای رد افراد مبنی بر ملیت، نژاد و ناتوانی برخی افراد با برخی پیش زمینه های اجتماعی در موفقیت در جامعه کانادا فراهم می کرد. این سیستم خیلی تبعیض آمیز بود.”
سیستم مهاجرتی قدیمی کانادا چگونه بود؟
بین سال های 1867 تا 1962 مهاجرت به کانادا باعث محرومیت بسیاری از گروه های قومی و حتی از بین رفتن بومیان کانادا شد. اتباع کشورهای آسیایی اغلب هدف تبعیض و محرومیت از مهاجرت به کانادا قرار می گرفتند. مهاجرت چینی ها به کانادا بین 1923 تا 1947 ممنوع بود و قبل از آن چینی ها تنها قومی بودند که می بایست برای ورود به کانادا “مالیات سرانه” می پرداختند. در سال 1911 دستوری برای ممنوعیت ورود و مهاجرت سیاهان صادر شد؛ علت این ممنوعیت عدم تناسب سیاهان با اقلیم و ملزومات زندگی در کانادا اعلام شد. در دستور العمل ها نوشته شده بود که پزشکان به دلایل پزشکی مانع ورود سیاهان شوند.
با فرا رسیدن جنگ های جهانی اول و دوم وضع از این هم بدتر شد و اتباع کشورهای دشمن ممنوع الورود و ممنوع المهاجرت بودند. طی جنگ جهانی دوم پناهندگان سیاسی آلمانی اغلب نمی توانستند از پیچ و خم سیاست های مهاجرتی عبور کنند و بنابراین راهشان را کج کرده و باز می گشتند. پس از جنگ جهانی بود که زمزمه هایی مبنی بر تغییر در جامعه به گوش می رسید. اقتصاد داشت به شکوفایی می رسید و کانادا برای کمک به این رشد اقتصادی به نیروی کار به ویژه از کشورهای اروپایی نیاز داشت.
فشارهای داخلی و خارجی کار خود را کرد؛ مهاجران و فرزندانشان خواستار پایان تبعیض نژادی بر علیه خود بودند. کانادا که خود تحت قیمومیت بریتانیای کبیر قرار داشت کم کم انتقادات تند و تیز خود را از آپارتاید در آفریقای جنوبی مطرح می کرد و در عین حال در سیاست های مهاجرتی “کانادای سفید پوست” را مد نظر داشت.
بذر تغییر
خانم Ellen Fairclough اولین زن در تاریخ کاناداست که در سال 1957 پس از هفت سال حضور در مجلس عوام به عضویت کابینه منصوب شده است. او اولین وزیر مهاجرت در دولت نخست وزیر John Diefenbaker است. آقای Vineberg نوشته است که وی در زمان حضور در پارلمان مدافع از بین رفتن تبعیض بوده است.
اما تغییراتی که در سال 1962 ایجاد شد مهاجران را بر پایه امتیاز و شایستگی راه می داد. آنگونه که Ellen Fairclough گفته است “هر کسی می تواند برای مهاجرت به کانادا اقدام کند فارغ از اینکه به کدام ملیت، نژاد و کشور تعلق دارد.” سال 1962 بذر مبارزه با تبعیض در پذیرش مهاجر کاشته شد. اما این اقدام منتقدان خود را هم داشت؛ آنها می گفتند مبنایی برای سنجش شایستگی وجود ندارد. سپس در سال 1967 بود که این سیستم گسترش یافته و بر اساس امتیاز سعی دارد تا جای ممکن تبعیض را بر طرف کند. لیبرال ها در سال 1963 دولت Diefenbaker را شکست دادند. اما دولت لیبرال جدید مایل به ادامه اصلاحات در سیستم بود تا آن را با نیازهای بازار کار کانادا بیشتر مطابق کند.
هنوز راه باقی مانده
با اینکه هدف سیستم مهاجرتی مبتنی بر امتیاز از بین بردن تبعیض است، شایستگی متقاضی بر اساس مقیاسی است که دولت کانادا ایجاد کرده است. عوامل سرمایه انسانی بر اساس آنچه دولت تصور می کند برای خوگیری موفقیت آمیز با بازار کار کانادا نیاز است مبتنی است. یکی از انتقاداتی که به سیستم های مهاجرتی مبتنی بر امتیاز وارد است تداوم نابرابری در بازار کار جهان است، منجمله بازارهایی که در مورد زنان بسیار تبعیض آمیز هستند و نیز کشورهایی که زیرساخت آنها امکان فراهم آمدن تحصیلات و سابقه کار برای متقاضیان مهاجرت را ندارد.
در سیستم مهاجرتی مبتنی بر امتیاز کانادا همچنان تبعیض هایی به چشم می خورد: تسریع اقامت دائم برای نیروی کار دارای مهارت بالا در حالی که تقاضا برای نیروی کار فاقد مهارت یا با مهارت کم نیز وجود دارد و این نیروی کار از اقتصاد پشتیبانی می کند. نمونه ی دیگر اینکه در صنعت تکنولوژی کانادا راه های زیادی برای اخذ اقامت دائم وجود دارد حال آنکه در بخش کشاورزی هنوز به حمایت های بیشتری در این مورد نیاز است گرچه اخیرا از Agri-Food Immigration Pilot program رونمایی شده است.
